U kunt meer informatie hierover vinden op de website van Aanpak Stikstof Brabant.

De natuur en landbouw in Noord-Brabant en Limburg staan beide onder druk. De rijkdom aan waardevolle en kwetsbare natuur heeft sterk te lijden onder met name verdroging en stikstofneerslag. Plantensoorten verdwijnen, dieren worden bedreigd. Uiteindelijk heeft dit gevolgen voor onze voedselvoorziening en gezondheid. Voor ons welzijn. En met de stikstofcrisis heeft de achteruitgang van de natuur ook nog eens direct invloed op economische ontwikkeling. De landbouw op zijn beurt is volop in transitie. Ze zoekt de balans met gezondheid, natuur en landschap. Ze zoekt nieuwe perspectieven om te kunnen blijven boeren, in evenwicht met de omgeving. 

Een gebiedsgerichte aanpak moet ons op weg helpen naar een omgeving waarin zowel de condities voor de natuur (voldoende en schoon water, schone lucht, gezonde bodem, minder stikstof) als de landbouw (duurzaam produceren, met een perspectiefvol verdienmodel) goed zijn. Dat noemen we daarom ook wel een gebiedsgerichte aanpak. Met waar mogelijk ook aandacht voor ruimtelijke ontwikkelingen, zoals verstedelijking, infrastructuur en ruimte voor energie. Provincie Noord-Brabant, waterschappen, terreinbeherende organisaties zoals Staatsbosbeheer en Brabants Landschap, de agrarische sector, gemeenten en andere belanghebbenden kijken in gebieden en projecten met elkaar naar samenhangende (middel)lange termijn oplossingen. Deze moeten bijdragen aan natuurherstel én duurzaam perspectief voor de Brabantse landbouw. Zeventien gebieden kennen een stapeling van complexe opgaven, veelal stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. In die gebieden kijken de partners niet alleen in de natuurgebieden en de directe omgeving, maar juist ook in de wijdere overgangszone eromheen. Het gebied rondom Strabrechtse Heide is er daar een van.  

Natura 2000 is een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden, die zijn aangewezen door de Europese Unie. Deze gebieden krijgen extra bescherming, omdat er bijzondere planten en diersoorten in voorkomen. In de gebieden wordt gewerkt aan de Natura 2000-doelen; het herstel en behoud van dier- en plantensoorten. In Brabant liggen 21 Natura 2000-gebieden. Strabrechtse Heide is er een van. 

De problemen zijn niet nieuw. Als we niets doen, groeien de problemen verder en worden de vraagstukken steeds groter. We lopen nu tegen de grenzen aan. We moeten zoeken naar meervoudig ruimtegebruik. 

Er spelen veel opgaves in dit gebied. Wij werken in opdracht vanuit het Rijk met diverse samenwerkingspartners. En doen dit graag mét en voor de omgeving. We willen zoveel mogelijk in 1 keer oppakken. Dat is het nieuwe aan de aanpak. Met samenwerking kunnen we een stap vooruit maken. 

Dit Natura 2000-gebied voldoet voor de kenmerkende soorten niet aan de (Europese) instandhoudingsdoelstellingen. Voornaamste oorzaken zijn verdroging, stikstofdepositie en onvoldoende verbinding met andere geschikte leefgebieden. Bijzondere dier- en plantensoorten hebben het daardoor moeilijk. Voor Natura-2000 gebieden gelden Europese regels om te zorgen dat de natuur niet verder achteruit mag gaan. Daarom willen de gebiedspartners snel in deelgebieden aan de slag met maatregelen die ze nu al kunnen nemen.  

Overigens: ook in het gebied rondom het Natura 2000 gebied is steeds vaker te weinig oppervlakte- en grondwater beschikbaar. Bovendien is de waterkwaliteit in de beken en sloten en van het grondwate  onvoldoende. Uiteindelijk wordt zo de beschikbaarheid van bijvoorbeeld schoon water en voedselproductie onzeker en is het gebied extra gevoelig voor bijvoorbeeld droogte én extreme piekbuien. 

Zie de projectkaart. De gebiedsbegrenzing is bepaald door een inschatting van de zone waarbinnen het effectief is om maatregelen te nemen. Daar waar effecten verder doorwerken of we oplossingen, bijvoorbeeld voor agrariërs niet binnen de begrenzing kunnen vinden kijken we ook buiten de gebiedsbegrenzing. Deze grens is dus niet hard.  

Strabrechtse Heide heeft een aantal opgaven. Ten eerste heeft het gebied te lijden onder droogte en verdroging. Hierdoor komt (grond-)waterafhankelijke natuur in de knel en moeten agrariërs vaak en veel beregenen om gewassen de droge zomers te laten overleven. Dat veel kenmerkende planten- en diersoorten komt niet alleen door droogte en verdroging, maar ook door een teveel aan stikstof, te weinig plekken voor soorten om zich te verplaatsen of vestigen in de intensief gebruikte landbouwgebieden rondom het natuurgebied en door het intensieve recreatieve gebruik van het natuurgebied en de zone daaromheen.  
 
We moeten ervoor zorgen dat Strabrechtse Heide en haar omgeving ook in de toekomst een gebied is waar mensen gezond en veilig kunnen wonen, werken en leven. En daarom moeten we maatregelen nemen die de bodem, het water en de lucht in het gebied op orde brengen. Dit willen we doen samen met het bieden van een goed economisch perspectief. Dit is essentieel om het platteland leefbaar te houden voor de inwoners.  

We gaan aan de slag met verschillende deelgebieden binnen het GGA-gebied. We beginnen niet met alle deelgebieden op hetzelfde moment, dat betelent ene te grote belasting op de deelnemende partijen. De gebiedspartners zijn of gaan waar mogelijk al aan de slag met integrale of passende sectorale maatregelen. Binnen het natuurgebied wordt al jarenlang toegewerkt naar betere omstandigheden voor de natuur. Zo is onlangs venherstel van het ’s Heerenven afgerond. En is waterschap De Dommel bezig met planvorming om het beek en beekdal van de Sterkselse Aa en Sterksels kanaal beter geschikt te maken voor planten- en diersoorten die hier van nature ook thuishoren.  
Wilt u meedenken over dergelijke initiatieven, of heeft u zelf ideeën? Vul dan het contactformulier in! 

Een belangrijke motivatie om over te gaan tot een gebiedsgerichte aanpak is de urgentie om te voldoen aan Europese eisen ten aanzien van natuurherstel (Vogel- en Habitat Richtlijn) en waterkwaliteit (Kader Richtlijn Water). Hieraan zijn termijnen gesteld. Dat betekent dat deze opgaven in de praktijk randvoorwaardelijk zijn. Dat wil echter niet zeggen dat de belangen niet evenwichtig worden gewogen: voor alle belangen en partijen zoeken we naar oplossingen om hun specifieke opgaven te realiseren. Deze vinden we allemaal even belangrijk.  

De gemeenten zijn direct betrokken partners, en leveren input, in het gebiedsproces. De gemeentelijke omgevingsvisies blijken in de praktijk al goed aan te sluiten op de verwachte en benodigde veranderingen in het buitengebied. De gebiedsgerichte aanpak moet leiden tot uitvoering: een breed gedragen maatregelenset en realisatie van de benodigde veranderingen. De GGA draagt zo bij aan in gezamenlijkheid komen tot oplossingen. 

Samenwerking is de kracht van Strabrechtse Heide. Daarom geven we samen het gebied vorm. Provincie Noord-Brabant, gemeenten Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende en Someren, waterschappen Aa en Maas en De Dommel, ZLTO, Brabants Landschap, Natuurgrenspark De Groote Heide, Staatsbosbeheer en Bosgroep Zuid-Nederland werken hiervoor samen onder de noemer gebiedsgerichte aanpak.  

Samen met de mensen en organisaties in een gebied zoeken we mogelijkheden om ruimtegebruik slim te combineren en in balans te krijgen met water, bodem en lucht. En zo bij te dragen aan een sterkere natuur, voldoende en schoon water, een goede bodem én de toekomst van de landbouw. We zitten regelmatig met elkaar om de tafel om te bespreken wat we doen en waar de overlap zit. We werken in deze aanpak samen, maar het zal nooit helemaal te voorkomen zijn dat er dingen door de complexiteit net langs elkaar heen lopen. 

Provincie Noord-Brabant onderscheidt vijf fasen voor een gebiedsgerichte aanpak, voorafgegaan door een gedegen voorbereiding. Onderstaande afbeelding toont deze fasen: verkenning, visievorming, planuitwerking, realisatie, beheer (inclusief monitoring). 

De voorbereidings- en verkenningsfasen van Strabrechtse Heide zijn inmiddels afgerond. Deze gebiedsgerichte aanpak bevindt zich nu in de visievormingsfase. Visievorming en planuitwerking willen we zoveel mogelijk samen oppakken.  

Het is een begin van de participatie en een start van een afwegingsproces. De visie is een opmaat naar de concrete plannen en te nemen maatregelen. 

We spreken met zoveel mogelijk belanghebbenden en partijen uit het gebied. Zo brengen we alles in kaart en krijgen we overzicht. Dat is nodig om alle belangen goed te kunnen afwegen. We gaan voor de meest optimale oplossingen. Uiteindelijk stellen de bestuurders van de samenwerkingspartners de visie vast. 

Het is een moeilijke puzzel die we moeten leggen. Daarbij willen we zorgvuldig werken en rekening houden met alle belangen. We denken met veel partijen na over mogelijke oplossingen. We moeten nog veel dingen onderzoeken. Juist door nu zo zorgvuldig te werken en we belangen vooraf meenemen en afwegen, verwachten we meer draagvlak te krijgen. Zo hopen we de kortst mogelijke doorlooptijd te bewerkstelligen. Op de website plaatsen we een planning die up-to-date is. 
 

De gebiedspartners staan open voor ontwikkelingen die aansluiten bij de opgaven waar ze in en rond het gebied voor staan: het versterken van (het netwerk van) natuurgebieden, het ontwikkelen van toekomstbestendige landbouw, het verbeteren van de beschikbaarheid en kwaliteit van water en de vitaliteit van de bodem, het vergroten van de (be)leefbaarheid (recreatie) en het bijdragen aan stikstofreductie. Ze ondersteunen agrarisch ondernemers in hun werkgebied bij het maken van afwegingen om hun toekomst te kunnen vormgeven. Dit doet zij door zoveel mogelijk te werken vanuit de persoonlijke omstandigheden van de ondernemer(s). 

Voor dit gebied komt binnenkort een omgevingsmanager aan boord. Heeft u in de tussentijd vragen? Stuur dan een e-mail naar strabrechtseheide@ggagroenblauw.nl. U kunt uw vragen ook stellen via het contactformulier. 

Hier vindt u een formulier waarmee u uw betrokkenheid kenbaar kunt maken. Daarop kunt u meerdere opgaven selecteren. U ontvangt een uitnodiging op het moment dat we actief met die onderwerpen in het deelgebied aan de slag gaan.