Het landelijk gebied staat voor grote veranderingen. De natuur- en waterkwaliteit staat in Brabant onder druk en vraagt om herstel. Het watersysteem heeft een structurele herziening nodig en gaat sturend zijn voor het landgebruik. De achteruitgang van de biodiversiteit moet worden gekeerd. De landbouw is volop in transitie en zoekt nieuwe perspectieven om te kunnen blijven boeren, in evenwicht met de omgeving.  Daarnaast neemt de druk op ruimte toe voor woningbouw, recreatie en energie en heeft dit alles effect op de sociale samenhang in het gebied.

De transformatie van het landelijke gebied is dan ook een grote opgave. De klimaat-, natuur-, water- en landbouwopgaven zijn nauw met elkaar verweven en vragen dan ook om een gezamenlijke integrale aanpak. Het is daarom heel belangrijk om samen met alle partijen de omslag te realiseren en met elkaar te zoeken naar slimme combinaties van oplossingen voor sterkere natuur, voldoende water met een betere kwaliteit, een goede bodem en een duurzame toekomst voor de landbouw.

Het samen vormgeven en uitvoeren van deze integrale opgave staat centraal in de groenblauwe gebiedsgerichte aanpak. Provincie Noord-Brabant voert regie op deze aanpak, maar werkt daarin nauw samen met partners als gemeenten, waterschappen, provincie, terreinbeherende organisaties, particuliere grondeigenaren, defensie, (agrarische) natuurverenigingen en ZLTO.

Provincie Noord-Brabant is voor 17 gebieden, waar opgaven complex en urgent zijn, een gebiedsgerichte aanpak gestart. Dat geldt ook voor het Natura 2000-gebied De Brabantse Wal.  

Er is steeds minder water in het gebied, zowel onder de grond als in vennen en beken. En het water dat er is, is van onvoldoende kwaliteit. Daarnaast zien we er minder dieren- en plantensoorten en verarmt de bodem.  

Als we niets doen, wordt uiteindelijk de beschikbaarheid van schoon water, voedsel en energie onzeker en is het gebied kwetsbaarder voor bijvoorbeeld droogte en extreme regen. Daarnaast ligt er vanuit Europese en Nederlandse wetgeving de opdracht om voor Natura 2000-gebieden de natuur te herstellen en naar de toekomst duurzaam in stand te houden.  

We moeten maatregelen nemen die zorgen dat bodem, water en lucht in en rondom de Brabantse Wal weer op orde komen. Dat is een lastige klus om voor elkaar te krijgen. We staan voor moeilijke keuzes met forse gevolgen. Daarom werken provincie, gemeenten, waterschappen, drinkwaterbedrijven, natuurorganisaties, de agrarische sector, defensie en andere betrokkenen hiervoor met elkaar aan een samenhangende, gebiedsgerichte aanpak.  

In deze gebiedsgerichte aanpak zoeken we samen met mensen en organisaties in het gebied mogelijkheden om ruimtegebruik slim te combineren en in balans te krijgen met bodem, water en lucht. En zo bij te dragen aan een sterkere natuur, voldoende en schoon water, een goede bodem en toekomst voor de landbouw. 

In opdracht van de provincie hebben twee gespecialiseerde bureaus een natuurdoelanalyse (NDA) gemaakt van 15 Natura 2000-gebieden, waaronder de Brabantse Wal. De provincie heeft de natuurdoelanalyses op 1 maart 2023 voorgelegd aan de Ecologische Autoriteit. Deze toetst de kwaliteit van de analyses. Op dit moment is de Ecologische Autoriteit bezig met de toetsing in de Brabantse Wal. Als dat is afgerond en er een advies ligt, vindt waar nodig aanpassing plaats.  

Uit de natuurdoelanalyses blijkt dat de natuur in de Brabantse Natura 2000-gebieden verslechtert, zo ook in Natura 2000-gebied Brabantse Wal. Het gevolg van de verslechtering is dat de vergunningverlening voor aanvragen met stikstofeffecten op Natura 2000- gebieden voorlopig stilligt. Dat kan pas veranderen als de benodigde aanvullende maatregelen zijn geborgd en de effecten ervan voldoende zeker zijn.  

Lees meer op: Analyses bevestigen slechte staat natuur  

Het Natura 2000-gebied Brabantse Wal staat onder druk. Er is een overschot aan stikstof, een tekort aan water en het water dat er is, is van onvoldoende kwaliteit. We zien er minder kwetsbare dieren- en plantensoorten. Deze zouden baat hebben bij minder recreatieve druk en schoner water dat het gebied inkomt en beter wordt vastgehouden. Ook zou het helpen als we natuurgebieden in de omgeving beter met elkaar verbinden. Op deze manier willen we uiteindelijk voldoende schoon drinkwater, voedsel en energie zeker stellen en het gebied beschermen tegen droogte, extreme buien en langdurige regenval.  

In gebiedsgerichte aanpak Brabantse Wal werken partners samen met de omgeving aan een toekomstbestendig gebied. Op de Brabantse Wal ligt bijna een derde van alle stikstofgevoelige natuur in Brabant. De richtinggevende stikstofreductiedoelen, die het kabinet in juni 2022 bekend maakte als onderdeel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied, hebben grote impact. De provincie Noord-Brabant wil via een gedegen gebiedsproces met alle betrokken partijen komen tot een duurzame situatie in het gebied. In gebiedsgerichte aanpak Brabantse Wal komen de keuzes - die de provincie samen met alle betrokken partijen gaat maken - voor het gebied bij elkaar. Daarbij gaat het niet alleen om stikstofreductie, maar om een integrale aanpak ten behoeve van een robuust water- en bodemsysteem, het versterken van natuurgebieden, het ontwikkelen van een toekomstbestendige landbouw. Ook nemen we in de gebiedsgericht aanpak beslissingen en ideeën mee vanuit andere ‘beleidstafels’ op het gebied van onder meer economie, duurzame energievoorziening en het verbeteren van de (be)leefbaarheid. 

Samen met de omgeving (inwoners en ondernemers) werken de gebiedspartners aan een samenhangende aanpak. Als zij daarmee stoppen dan zullen alle overheidspartijen los van elkaar hun wettelijke taken gaan uitvoeren en ieder voor zich afstemming met de andere organisaties en belanghebbenden zoeken. Dat is op zijn minst onhandig en tijdrovend. Binnen deze gebiedsgerichte aanpak proberen wij slimme integrale afwegingen te maken. Opdat mogelijkheden zoals meervoudig ruimtegebruik en het koppelen van opgaven zullen worden benut. De kans dat overheden dan besluiten nemen die goed op elkaar aansluiten, zal zo groter worden. En dat brengt een toekomstbestendige Brabantse Wal dichterbij.

De gebiedsgerichte aanpak is een werkwijze waarbij op een integrale manier met relevante stakeholders in het gebied wordt gekeken wat de beleids- en gebiedsopgaven zijn, en hoe deze het beste behaald kunnen worden. Zo wordt de gebiedskennis het beste benut. In eerste instantie worden de relevante overheden en maatschappelijke organisaties betrokken. Later, bij de uitwerking, worden ook de directe stakeholders (agrariërs/ondernemers, grondeigenaren en bewoners) betrokken. 

Momenteel zijn de volgende partners actief betrokken (op alfabetische volgorde): 

• BoerenNatuur BrabantWest  
• Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Collectief West-Brabant 
• Brabants Agrarisch Jongeren Kontact  
• Brabants Landschap  
• BPG Vereniging landelijk Brabant  
• Evides  
• Gemeente Bergen op Zoom 
• Gemeente Woensdrecht 
• Gemeente Roosendaal  
• Gemeente Steenbergen 
• Grenspark Kalmhoutste Heide  
• Natuurmonumenten 
• Provincie Noord-Brabant 
• Staatsbosbeheer 
• Stichting AnBeRo  
• Waterschap Brabantse Delta 
• ZLTO 

De volgende organisaties zijn betrokken als agendalid: 

• Agentschap Natuur en Bos  
• Bosgroep Zuid 
• Stichting Brabantse Wal  

Deze partijen zijn al lange tijd betrokken in het gebied, weten goed wat er leeft en speelt én welke kansen zich voordoen.

Provincie Noord-Brabant onderscheidt vijf fases voor de gebiedsgerichte aanpak: verkenning, visievorming, planuitwerking, realisatie, beheer (inclusief monitoring). Gebiedsgerichte aanpak Brabantse Wal bevindt zich in de fase van visievorming. Op dit moment wordt er met de samenwerkende partners gewerkt aan een conceptvisie voor het gebied.

De provincie Noord-Brabant is de opdrachtgever van deze gebiedsgerichte aanpak. Bestuurlijke afstemming en besluitvorming vindt plaats in een bestuurlijk overleg, ambtelijke afstemming in diverse bijeenkomsten met de gebiedspartners. Daarnaast zijn er nog werkgroepen die zich bezighouden met de inhoudelijke uitwerking van een aantal thema's (zoals stikstof, hydrologie en gronddynamiek). 

De gebiedspartners staan open voor ontwikkelingen die aansluiten bij de opgaven waar ze in en rond de Brabantse Wal voor staan. Heeft u een idee, vraag of opmerking? Stuur dan een e-mail naar brabantsewal@ggagroenblauw.nl. 

Wanneer we in een volgende fase aan de slag gaan met de verdere uitwerking van de visie naar concrete maatregelen, krijgt ook de omgeving gelegenheid om mee te praten en te denken. Wilt u hiervan op de hoogte blijven? Meld u dan aan voor de nieuwsbrief. 

Meld u aan voor de nieuwsbrief. Deze vanaf het voorjaar van 2024 een aantal keer per jaar verschijnen en hierin leest u meer over de recente ontwikkelingen en wanneer er momenten worden georganiseerd waarop u mee kunt praten of mee kunt denken. 

Daar is op dit moment in het proces nog geen antwoord op te geven. Wel kunt u contact opnemen met het Ondersteuningsnetwerk Brabant. 

Het Ondersteuningsnetwerk biedt hulp aan agrarisch ondernemers bij het maken van beslissingen voor de toekomst. Als agrariër kunt u bij dit netwerk terecht met vragen over overheidsbeleid, regelgeving en subsidies. Indien nodig legt het netwerk relaties met overheden en andere relevante organisaties. 

Veelal is de gemeente het eerste aanspreekpunt voor ondersteuning. Als uw gemeente deze rol nog niet voldoende heeft georganiseerd, kunt u terecht bij het Ondersteuningsnetwerk op telefoonnummer 073-6812812 of via landbouwenvoedsel@brabant.nl. 

De gebiedsgerichte aanpak neemt hier geen beslissingen over en kan daar op dit moment ook nog niets over zeggen.  

Meer informatie over de Aanpak Piekbelasting vanuit de provincie Noord-Brabant vindt u hier.