Gruwelen en genieten van geluiden in het Ulvenhoutse Bos
Het Ulvenhoutse Bos staat bekend als een botanisch pareltje. Hier groeien zeldzame planten als de witte rapunzel en het knikkend nagelkruid, soorten die je in andere natuurgebieden zelden of nooit tegenkomt. Maar dit bos heeft meer te bieden dan bijzondere flora.
Wie verder kijkt, of beter nog, luistert, ontdekt een wereld vol vogelzang, geheimzinnige geluiden en verrassende ontmoetingen.
Afgelopen voorjaar heb ik meegeholpen met de broedvogelmonitoring. Al sinds 2011 wordt er in het broedseizoen geteld, voornamelijk op basis van zang. In de vroege ochtend, gewapend met slechts een digitaal notitieblok en scherpe oren, lopen we onze vaste routes door het bos. Het doel is om inzicht krijgen in de vogelpopulaties en vooral de trends over de jaren heen.
En er is goed nieuws. Zo zien we dat de appelvink toeneemt. Deze fraaie vinkensoort profiteert nu vermoedelijk van het kwelherstel in het gebied - maatregelen die het grondwater en indirect ook de structuur van het bos verbeteren, wat gunstig is voor deze vogels. Ook holenbroeders zoals spechten, boomklevers en boomkruipers doen het beter. De toename van dode bomen, een bijkomend effect van de grondwaterstijging, biedt hen meer broedgelegenheid.
Tijdens onze jaarlijkse voorjaarsexcursie lag de nadruk ook op vogelzang. Bezoekers leerden onder meer het verschil tussen de melancholische klanken van de roodborst en het explosieve gezang van de winterkoning. Voor velen ging er een wereld open; vogels herkennen aan hun geluid geeft elke boswandeling een extra dimensie.
Toch was er één moment bij het monitoren dat me het meest is bijgebleven. Tijdens een nachtelijke ronde, bedoeld om nachtvogels als de bosuil en de houtsnip waar te nemen, liep ik alleen door het pikdonkere bos. Gelukkig ken ik de paden als mijn broekzak en kon ik zonder zaklamp mijn weg vinden. Mijn zintuigen stonden op scherp, elk kraakje en fluitje werd zorgvuldig geregistreerd.
En toen, uit het niets, klonk er een rauw, gillend geluid uit het bosvak naast me. Na een paar seconden van hartkloppingen en adem inhouden, drong het tot me door: boommarters. Twee stuks, verwikkeld in een hevig nachtelijk gevecht. Fascinerend én beangstigend tegelijk.
Het Ulvenhoutse Bos verrast me telkens weer. Of het nu een zeldzame bloem is, een specht in een dode boom of een schreeuwende boommarter in de nacht. Het bos leeft, en wie goed luistert, hoort dat dag en nacht.
Deze column is geschreven door Egbert Eilander, boswachter bij Staatsbosbeheer.
Meer weten over de groenblauwe gebiedsgerichte aanpak
Wil je meer weten of heb je vragen, ideeën of tips? Wij horen het graag. Neem gerust contact op.